آشنایی با هنر جاجیم بافی و مصارف آن

در بین دست بافت های روستایی، جاجیم از اهمیت بیشتری برخوردار است و مصارف و کاربردهایی مثل زیرانداز، پشتی، سجاده، رختخواب پیج، منه پتو، رویه ی کرسی و… دارد.

 این هنر در بسیاری از مناطق روستایی از جمله روستای ییلاقی یک در بخش هزار جریب از توابع بهشهر بخش دودانگه شهرستان ساری، آلاشت سواد کوه، کجو، نوش و کلاردشت چالوس، عشایر خراسان شمالی و چهار محال و بختیاری رایج است.

 به طور کلی بافت جاجیم توسط زنان صورت می گیرد.

 مراحل کار به این صورت است که ابتدا چله ی مورد نظر را در محوطه ی باز دراز می کنند ، سپس به وسیله ی تیرک، وسط چله را سر پا کرده و تعدادی از تارها را جدا کرده، سپس شروع به بافت می کنند.

 به طور کلی جاجیم را به طول ۱۰ الی ۱۵ متر و عرض ۱۵ تا ۲۵ سانتی متر می بافند، پس از اتمام بافت، با بریدن و پهلوی هم دوختن قطعات، اقدام به تولید ابعاد مورد نظر می کنند.

در اکثر نقاط روستایی ایران، بافت جاجیم مرسوم است, با این تفاوت که در مناطق مختلف، ترکیب رنگی و یا ظرافت نخ, طرح های گوناگونی را ایجاد می کند.

طرح های رایج و مرسوم عبارت است از: چهار گل، خشتی، پنجه ای، گل آفتاب گردان، آفتاب تیره، گل سیب، گچی دیر ناخی (ناخن بز)، سیر گا (گوشواره)، قرقره، بلی باقالی، جولما، بادامی، اوزوک، قاشی (نگین انگشتر) همیان، دندان موشی، محرمات، کله قندی و … ، حاشیه های اطراف نیز با طرح مثلث دندانه دار پر می شود.

همچنین شایان ذکر است که بیشترین میزان تولید مربوط به عشایر اردبیل، خلخال، مشکین شهر، پارس آباد مغان، نمین و کوثر، بیله سوار است.

این هنر کاربرد و موارد مصرفی مثل زیرانداز، سجاده، پادری، رومیزی، روتختی، رویه ی کرسی، رویهی مبل دارد و در کارهای تکمیلی به همراه چرم مورد استفاده قرار می گیرد.

نوعی جاجیم در بین عشایر اردبیل با همین شیوه با عرض ۶ الی ۸ سانتی متر و طول حداقل ۴ متر بافته می شود که به آن «باغ سند» و «باستريق» می گویند.