شهرستان زابل یکی از شهرستانهای استان سیستان و بلوچستان در جنوب شرقی ایران است. مرکز این شهرستان شهر زابل است. شهرستان زابل با مساحت ۳۴۴ کیلومترمربع در ضلع شمال شرقی استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته و فاصله مرکز شهرستان تا مرکز استان (زاهدان) ۲۰۷ کیلومتر است. شهرستان زابل دارای اقلیم بیابانی گرم و خشک است. میانگین بارش سالانه در این شهرستان ۶/۵۹ میلیمتر و دمای آن در سال از ۵/۹- تا ۴۹ درجه سانتیگراد متغیر است. شهرستان زابل از شمال و شرق به شهرستان هیرمند، از شرق و جنوب به شهرستان هامون و زهک و از غرب به شهرستان نیمروز محدود میشود. جمعیت شهرستان زابل 165666 نفر می باشد.


شناخت صنایع دستی
صنایع دستی چکیده و ثمره ذوق و هنر هنرمندان و صنعتگرانی است که با دستان پرتوانشان روح و جان فرهنگ و هنر به یادگار مانده از نیاکان خویش را جاودانه میسازند. صنایع دستی نماد فرهنگ اصیل، تاریخ کهن و هنر بیمثال مردم این سرزمین اسطورهای است. صنایع دستی شهرستان زابل، شامل سوزن دوزی، خامه دوزی، سیاه دوزی، خراطی، قالی بافی، ابریشم و حصیربافی است. تولید سوزن دوزی، قالی بافی و سیاه بافی به دلیل بازار فروش بیشتر، مزیت بالاتری دارند و این تولیدات در کشورهای اطراف نظیر پاکستان و افغاستان و کشورهای حاشیه ی خلیج فارس بازار فروش خوبی دارند و می توان فعالیت های صنایع دستی را با دادن آموزش های لازم به جوانان در این زمینه ها گسترش داد.




سیاه دوزی و سوزن دوزی یکی از صنایع دستی و هنرهای ایرانی است که با نخ و سوزن روی پارچه و دیگر بافت ها انجام میگیرد و از آینه و مروارید نیز استفاده می شود. از این پارچه ها و لباس ها در کشورهای حوزه ی خلیج فارس و پاکستان و افغانستان نیز استفاده می شود.
قالیبافی از هنرهایی است که از قدیم نزد جهانیان جایگاه ویژه ای داشته و ایران را به این هنر میشناسند. آمارها نشان می دهد فرش ایرانی از کیفیت خوبی برخوردار بوده و قابل رقابت با کشورهای دیگر است. قالیبافی از مشاغل خانگی پردرآمدی است که تسهیلات خوبی به آن تعلق می گیرد. بسیاری از زنان خانه دار این هنر را یک فرصت شغلی مناسب می دانند چون در کنار کارهای روزمره می توانند به این کار بپردازند و درآمد خوبی نیز کسب کنند.
از آن جایی که قالی انواع مختلفی دارد می توان با آموختن دانش آن، محصولات متنوع و متناسب با ذوق و سلیقه افراد تولید و به بازار عرضه کرد. همچنین با تولید فرش با کیفیت می توان به صادرات در این زمینه نیز فکر کرد. این کسب و کار را می توان در فضای کوچک و با سرمایه اولیه کم راه انداخت و با فروش محصول و افزایش مشتری، این کار را گسترش داد و زمینه اشتغال بسیاری از جوانان را فراهم کرد.
حصیر بافی در شهرستان زابل شامل گز بافی و نی بافی نیز می شود. مواد اولیه برای انجام این فعالیت ها از استان های اطراف نظیر خراسان جنوبی و شهرستان های اطراف تأمین می شود و این فعالیت ها به دلیل بازار فروش مناسب در کشورهای اطراف مزیت خوبی برای تولید دارند.




خراطی شیوهای از تولید محصولات چوبی است که طی آن توسط ابزار و وسایل مختلف و عمدتاً به وسیله دستگاه خراطی اشیایی نظیر قلیان، گهواره، پایه آباژور، پایه میز، دسته کتری، دسته مغار، دسته پیچ گوشتی، شمعدان و ظروف مختلف ساخته و پرداخته میشود.
از جمله فعالیت های صنایع دستی که در شهرستان قابلیت انجام دارد می توان به گلیم بافی، معرق کاری، میناکاری، سفالگری و تراش سنگ های قیمتی اشاره کرد، که از بین موارد نام برده شده گلیم بافی به دلیل بازار فروش بهتر و تمایل جوانان و بانوان به این فعالیت در شهرستان مزیت بالاتری نسبت به سایرین دارد.
گِلیم یا پَلاس یکی از انواع صنایع دستی زیراندازی و پوششی است که از ابریشم، موی بز، پشم گوسفند یا دیگر چهارپایان اهلی بافته میشود. گلیم به شکل سنتیاش، معمولاً برای پوشاندن زمین، دیوار یا رواندازی برای حیوانات باربر استفاده میشود ولی امروزه به عنوان یک پوشش مدرن برای خانههای شهری نیز خریداری میشود. رنگهای استفاده شده در گلیم سنتی گیاهی هستند. گاهی گلیمها را برای جلوه بیشتر و کهنه شدن رنگ، با چای و پوست گردو شستشو میدهند. عشایر و بافندگان گلیم محدودیتی در اندازه گلیم نداشتهاند و با توجه به نیاز خود گلیم را در اندازه کوچک برای واگیره یا بزرگتر برای تزئین (گلیمچه) یا فرش بافتهاند و استانداردی در این مورد وجود ندارد.



جاذبه های گردشگری
قلعه رستم در ۶۰ کیلومتری جنوب غربی شهر زابل قرار دارد که در حال حاضر در اثر عوامل جوی به ویرانهای تبدیل شده است. چهار برج و دروازه ورودی آن قابلمشاهده است. گفته میشود که این مکان چهارصد تا پانصد سال پیش متروک شده باشد. در این قلعه تاکنون کاوش باستانشناسی علمی صورت نپذیرفته است؛ اما تکههای سفالهای لعابدار و بدون لعاب ریخته شده حکایت از تاریخ طولانی دارد.


ساختمان موزه مردمشناسی سیستان در آغاز قرن نوزده میلادی توسط انگلستان بهعنوان کنسولگری برای اهداف استعماری در منطقه احداث شد.
در سال ۱۳۶۸ این ساختمان بهعنوان گنجینه موقت و نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان زابل عنوان یافت و بعد از ۱۸ سال موزه مردمشناسی فعالیت خود را در این مکان شروع کرد.