هیچ محصولی در سبد خرید نیست.
بدون ترید یکی از زیباترین دست بافته‌های ایرانیان مخمل است که با دستگاه نساجی سنتی بافته میشود مرکز تولید مخمل کاشان و یزد بوده و هم اکنون در حد حفظ و احیا توسط استاد یاالله در کارگاه میراث فرهنگی کاشان تولید میشود و متاسفانه از رشتهای در حال منسوخ شدن است.
در تولید مخمل سنتی برای درخشش بیشتر رنگها از ابریشم طبیعی استفاده میشده است. مخمل سنتی با تکنیک حلقه زدن تارها و افزودن پودهای اضافی تولید میشود و نقوش(معمولا دو ایری و تو در توست) پس از بافت با یک میلهی چوبی و با فشار سر بازوی بافنده ایجاد میشود.
در قدیم نوعی مخمل به نام مخمل زربافت معروف بود که در بافت آن از نخهای زراندود استفاده میشد.
مخمل گل برجسته هم با همان ابزار و تکنیک مخمل سنتی بافته میشد و تفاوتشان فقط در نقششان است.
برای مراقبت هر چه بهتر از مخمل و طول عمر بیشتر پارچه باید مواردی را مثل حفاظت از رطوبت مداوم، حرارت و آتش، اشعه ی مستقیم و مداوم خورشید، سفید کننده های شیمیایی و اشیای نوک تیز و برنده حتما رعایت کنیم و با آب ولرم همراه با شوینده های خنثی و غیر اسیدی یا صابون برای شست و شو اقدام کنیم.
مخمل بافی ایران از دهه 30 با تاسیس کارخانه ماشینی مخمل و حریر در کاشان و گرایش استادکاران نساجی سنتی برای زندگی بهتر به این کارخانه، رو به زوال رفت هم اکنون در سطح کشور چهار کارگاه مخمل بافی وجود دارد که یکی از این کارگاهها در محل آموزش هنرهای سنتی سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری کشور و دو کارگاه دیگر در شهرستان کاشان از توابع استان اصفهان و زیر نظر سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری استان اصفهان دایر شده است و کارگاه چهارم نیز به صورت آزاد و توسط یکی از علاقمندان این رشته ، احداث و در حال راه اندازی است.
تولیدات دو کارگاه مستقر در شهرستان کاشان شامل مخمل ساده یا موجدار و مخمل نقش برجسته است.
مخمل ایران که زمانی لباس های فاخر شاهانه با آن تهیه می شد و در عصر صفوی که با اوج نساجی سنتی ایران همراه بود، زیور درگاه و تحفه ایران برای کشورهای دیگر به شمار می آمد، اکنون به گونه ای است که ظرافت این پارچه از یاد استادان این فن رفته است….
مخمل نوعی جامه نخی یا ابریشمی پرزدار است که آغاز پیدایش آن به قرون اولیه اسلامی نسبت داده می شود. در دوران آل بویه و سلجوقی پس از رکود و افت زری بافی، بافندگان کاشانی برای تجلید کتاب آسمانی قرآن درصدد برآمدند تا پارچه ای با ارزش و در خور این کتاب آسمانی تولید کنند تا به وسیله آن، قرآن را محفوظ دارند که مخمل حاصل تلاش آن دوره بود.
در زمان صفویه، مخمل در کنار دیگر صنایع نساجی بیش از گذشته، شکوفا شد و در نوع بافت، نقش و رنگ پیشرفت های شگرفی داشت. در این دوره با گسترش مخمل بافی، کاربرد فروانی برای آن، مانند لباس عروس، رو تختی، سجاده، عبا و… تعریف شده بود. در همین دوره مخمل های منقوش با ارزش و گران بهایی تولید می شد که بیشتر آن ها به عنوان هدیه برای پادشاهان دیگر کشورها، فرستاده می شدند.
اگرچه در دوره قاجار به دلیل استقبال ایرانی ها از پارچه های ماشینی خارجی از میزان تقاضای پارچه های ایرانی کاسته شد و کارگاه های پارچه بافی رونق خود را از دست دادند، ولی کارگاه های مخمل، زری، ترمه و شال هم چنان در شهرهایی، مانند کاشان، یزد و کرمان فعال بودند.
در دوره پهلوی که کارخانه های ماشینی پارچه بافی در کشور تاسیس شدند، دیگر از کارگاه های سنتی پارچه نشانی نبود و مخمل نیز به سرنوشت دیگر پارچه های سنتی ایران دچار شد و به اسارت ماشین و دستگاه های اتوماتیک درآمد.
پارچه‌ی مخمل، پارچه‌ای کرک‌دار (پرزدار) است که لطافت و درخشندگی آن در تاریخِ لباس همواره مورد توجه انسان‌ها، خصوصا طبقه اشراف و درباریان بوده است. مخمل یک نوع بافت کرکدارِ پارچه است که به دلیل دشوار بودنِ بافتِ آن در گذشته فقط اشراف و درباریان لباس‌هایی از جنس آن را به تن می‌کردند. زمانی که با پیشرفت تکنولوژی و صنعت نساجی تولید آن انبوه شد این پارچه در دسترس عموم مردم قرار گرفت.
پارچه‌ی مخمل به جهت نوع بافت به دو دسته تقسیم میشود
بافت روی سیم
کرکها برای قرار گرفتن در بافت پارچه، دور سیم پیچیده می‌شوند که این سیم‌ها با عبور از تار و پودِ پارچه، کرکها را وارد بافت پارچه میکنند و سپس سیم‌ها را از پارچه خارج میکنند.
بافت دولایه
مصطلح‌تر از بافت روی سیم است و همان روش بافت ذکر شده در بالا می باشد.
اگر کرک‌های پارچه‌ی مخمل در جهتی که بافته شده‌اند شانه شوند، مخمل درخشان و یک دست دیده میشود و اگر کرک ها در جهت مخالف بافت خود شانه شوند، پارچه‌ی مخمل تیره‌تر به نظر می‌رسد. برخی از پارچه‌های مخمل یکرو هستند یعنی خواب کرکها در یک جهت بافته شده است. پارچه‌های مخمل دورو پارچه‌هایی هستند که کرک‌های آن در دو جهت بافته شده است.
الیاف مورد استفاده در بافت مخمل‌ها بسیار متنوع است. معمول‌ترین الیاف مورد استفاده در این پارچه، الیاف ابریشمی است. یکی از پرطرفدارترین پارچهها که قیمت مناسبی هم دارد پارچه‌ی مخملی است که از ترکیب الیاف ابریشمی با الیاف ریون تولید میشود.
الیاف اسپندکس
یکی دیگر از الیاف‌های پرکاربرد در بافت مخمل‌هاست. از این نوع الیاف به دلیل کشسانی بسیار بالایی که دارد، برای تولید انواع مخمل‌های کشی استفاده میشود.
الیاف کتان
از دیگر الیاف معمول در بافت مخمل‌ها به شمار می‌آید. از الیاف پشم، پنبه و استات نیز در پارچه‌های مخملی استفاده میشود.
برای آگاهی از جنس و نوع الیاف به کار رفته در خرید پارچه‌ی مخمل، باید به اسم دو بخشی پارچه توجه شود. بخش اول شامل جنس الیاف پایه یا همان تار و پود پارچه است و بخش دوم نشان‌دهنده جنس کرک‌های بافته شده در پارچه‌ی مخمل میباشد.
برای آگاهی از جنس و نوع الیاف به کار رفته در خرید پارچه‌ی مخمل، باید به اسم دو بخشی پارچه توجه شود. بخش اول شامل جنس الیاف پایه یا همان تار و پود پارچه است و بخش دوم نشان‌دهنده جنس کرک‌های بافته شده در پارچه‌ی مخمل میباشد.
پارچه‌های مخمل به دلیل گستردگی طیف الیاف و شیوه‌ی بافت آنها، مصارف گوناگونی دارند اما عمده‌ی مصرف آنها در صنعت پوشاک و دکوراسیون داخلی است.
در صنعت پوشاک از این نوع پارچه به دلیل ضخامت بالا و همچنین کرکی بودنِ آن، که حس گرما را منتقل میکند، عموما در پارچه های زمستانی و پاییزه استفاده میشود. البته که امروزه طراحان زیادی در مجموعههای بهاره‌ی خود هوشمندانه از این پارچه استفاده میکنند. استفاده از پارچه‌ی مخمل در صنعت پوشاک به لباس ختم نمی‌شود. این پارچه برای تولید انواع کفش و کیف و اکسسوری‌ها نیز استفاده میشود.
در دکوراسیون داخلی، پارچه‌ی مخمل یکی از موارد جذاب موجود برای القای حس اشرافیت در محیط میباشد. استفاده از آن برای پرده، مبل، کوسن و کالای خواب از مصارف دیگر این پارچه میباشد. پارچه‌ی مخمل به دلیل درخشندگی و لطافت کم‌نظیری که در بین پارچهها دارد، همواره یکی از سه انتخاب اصلی طراحان دکوراسیون داخلی می باشد.
برای استفاده از پارچه‌ی مخمل در مبلمان، بهتر است از مخمل‌های کوبیده شده استفاده کرد زیرا ممکن است این پارچه بر اثر اصطکاک زیاد، کیفیت اولیه‌ی خود را از دست بدهد. پارچه‌های مخملِ مورد استفاده در پرده‌ها، میتواند طیف وسیعی را شامل شود؛ از مخمل‌های پردهای با بافت کرک-بلند تا کرک-کوتاه و یا کرک‌های حلقوی. مخمل پردهای ساده و مخمل پردهای طرح دار از انواع پارچه‌ی مخمل پردهای میباشند که میتوانند تمام سلیقه‌ها را شامل شوند.
الیاف به کار رفته در پارچه‌ی پرده‌ی مخمل عموما از الیاف ابریشم، پنبه و کتان میباشد.
در بافت این نوع مخمل از الیاف کشی، مانندِ اسپندکس یا ریون یا دیگر الیاف کشی استفاده میشود. کشسانیِ این نوع پارچه باعث میشود لباس شما تن‌خور بسیار زیبایی داشته باشد.
در مخمل سیزل برای ایجاد سایه روشنِ طرح مورد نظر، از کرک باز و بسته در بافت پارچه استفاده میشود.
مخمل طرح‌دار توسط مواد شیمیایی که اطراف طرح مورد نظر را می‌سوزاند تولید میشود. این نوع مخمل فقط بر روی طرح مورد نظر کرک دارد.
پارچه‌ی مخمل چروک با پیچاندن و فشرده شدن توسط دستگاه‌های مختلف مکانیکی تولید میشود. این پارچه در سطح خود تیرگی و روشنی‌های بسیاری دارد.
این نوع مخمل شباهت بسیار زیادی به مخمل چروک دارد و تفاوت آنها در این است که در مخمل چروک فشار در تمام سطح پارچه به یک اندازه اعمال میشود و کرکها یکدست هستند اما در مخمل چکش خورده فشار متفاوتی بر کل پارچه اعمال میشود که باعث میشود کرک‌های روی پارچه کوتاه و بلند بشوند.
نرمترین و زیباترین نوع مخمل، مخمل ابریشم است. لطافت و ریزش آن منحصر به فرد و تماشایی‌ست. برای انواع لباس چین دار و ریزش‌دار بسیار مناسب است.
این نوع پارچه‌ی مخمل از کوبیده شدنِ مکانیکی در جهتهای مختلف به دست می‌آید. درخشندگی این نوع مخمل بسیار بالا و مثال زدنی‌ست و طرح‌ها بر روی این نوع مخمل از شفافیت بالایی برخوردار است.
یکی از انوع مخمل کوبیده است که فشار مکانیکی وارد بر آن فقط از یک جهت میباشد.
از این نوع پارچه معمولا برای روکش مبل و کوسن استفاده میشود. این نوع مخمل توسط دستگاه‌های حرارتی که فشار را مطابق طرح به پارچه وارد میکنند تولید میشود.
مخمل ولور یکی از مخمل‌هایی است که وزن نسبتا بالایی دارد و کرک‌های بافته شده در آن بلندتر از سایر مخمل‌ها است.
همان طور که از نامش پیداست الیاف به کار رفته در آن نخی میباشد. این نوع مخمل بسیار سبک است و دوام خوبی دارد. این پارچه خاصیت کشسانی ندارد.
پارچه ای با ضخامت و دوام بالاست. از پارچه‌ی مخمل کبریتی در کت و شلوار، لباس کودکان، انواع کلاه و… استفاده میشود. بافت این نوع پارچه به صورت راه راهِ عمودی است که اندازهی کرکها در فواصل مشخص کوتاه و بلند میشود. بعد از شستشوی این پارچه اگر خطوط عمودی بهم ریخت با استفاده از یک فرچهی نرم دوباره میتوان کرکها را به حالت اولیه برگرداند. حفظ کیفیت اولیه‌ی این پارچه بیش از هر چیز به نحوه‌ی اتوکشی آن بستگی دارد.
به پارچه‌ای که از فشردگیِ کرکها بر روی تار و پود به دست می‌آید در اصطلاح مخمل پنه گفته میشود اما نباید فراموش کنیم که ظاهر این پارچه شبیه مخمل‌هاست ولی بافت آن مخمل نیست
اختصاص 440 میلیارد ریال تسهیلات به طرح های گردشگری و صنایع دستی گلستانجمعه، 29 بهمن 1400 ساعت 09:022022-02-18اقتصادي اختصاص 440 میلیارد ریال تسهیلات به طرح های گردشگری و صنایع دستی گلستانفعالان بخش گردشگری و صنایع دستی گلستان می توانند برای...
ضرغامی: بودجه 1401 امروز بسته می شودیکشنبه، 30 آبان 1400 ساعت 15:452021-11-21سياسي ضرغامی: بودجه 1401 امروز بسته می شودعزت الله ضرغامی از جمع بندی لایحه بودجه سال 1401 و فرصت سازمان برنامه و بودجه برای دفاع از اعتبارات زیرساخت های...
بشقاب میناکاری 15 سانتی زیر ساخت بشقاب مسی میناکاری شده 15سانتی متری از فلز مس با کیفیت است. که با رنگ های مخصوص میناکاری توسط دستان هنرمند استادکار نقاشی شده است. قطر بشقاب 15 سانتی متر می باشد. برجستگی های...
ساعت دیواری خاتم کاری خاتم کاری از هنرهای اصیل و ملی ایران زمین است که از هنر زیباشناسی و خلاقیت بهره می برد لذا کاربرد لوازم و دست سازهای خاتم در کنار دیگر ساخته های هنری از جمله نقره و...
خورشـیــدک | پلتفرم احیا و باز آموزی صنایع دستی
منابع این مطلب کجاست؟ 😍😍😍
حرف نداری
مرسی از حضورتون